Tvrtko I Kotromanić – krunisani kralj Srba

Istorijski kontekst

Tvrtko I Kotromanić (1353–1391), ban Bosne, krunisan je 1377. godine u Mileševskom manastiru, na grobu Svetog Save. Time je preuzeo titulu „kralja Srba, Bosne, Pomorja i Zapadnih strana“. Ovaj čin nije bio slučajan – Mileševa je bila jedno od najvažnijih duhovnih i političkih mesta srednjovekovne Srbije. Krunisanje u srpskom manastiru i preuzimanje srpske kraljevske titule jasno potvrđuje da je Tvrtko sebe smatrao naslednikom Nemanjićke dinastije, a ne osnivačem nekakve „bosanske“ kraljevske tradicije.

Izvori koji potvrđuju srpsku titulu

• Povelje Tvrtka I: u svojim dokumentima on se potpisuje kao „Stefan Tvrtko, po milosti Božjoj kralj Srba, Bosne, Pomorja i Zapadnih strana“.
• Dubrovnički arhivi: u korespondenciji sa Dubrovnikom, Tvrtko se priznaje kao kralj Srba.
• Mileševski manastir: izbor mesta krunisanja ima simboličku težinu – to je srpski manastir, vezan za kult Svetog Save.
• Titularna tradicija: Tvrtko je uzeo ime „Stefan“, što je bilo obavezno kraljevsko ime srpskih vladara iz loze Nemanjića.

Zašto je došlo do pogrešnih tumačenja

U savremenoj Bosni i Hercegovini, naročito u bošnjačkoj istoriografiji, često se tvrdi da je Tvrtko bio „bosanski kralj“ u smislu nacionalnog identiteta. Međutim:

• Nacionalni identitet u 14. veku nije postojao u današnjem smislu. Tvrtko je bio vladar feudalne Bosne, ali je svoju legitimnost crpio iz srpske tradicije.
• Krunisanje u Mileševi i preuzimanje srpske titule ne može se tumačiti kao „bosanska državnost“ – to je bio čin uklapanja u srpsku kraljevsku tradiciju.
• Bošnjačka istoriografija često zanemaruje izvorne povelje i oslanja se na modernu reinterpretaciju, kako bi Tvrtka predstavila kao „prvog bosanskog kralja“. U stvarnosti, on je bio kralj Srba koji je vladao i Bosnom.

Zaključak

Tvrtko I Kotromanić je istorijski nesporno srpski kralj, krunisan u srpskom manastiru, sa srpskom titulom i u kontinuitetu srpske dinastičke tradicije. Njegova vlast se prostirala i na Bosnu, ali to ne menja činjenicu da je njegov legitimitet bio zasnovan na nasleđu Nemanjića.

Srpski ljiljani i odakle oni na bosanskoj zastavi

Ljiljan (fleur-de-lis) je vekovima bio heraldički znak srpske kraljevske dinastije Nemanjića. Njime su ukrašavane krune, plaštevi i grbovi srpskih vladara, a posebno se vezuje za kralja Stefana Prvovenčanog i njegove naslednike. Ljiljan je u srednjem veku bio simbol čistote, svetosti i kraljevskog dostojanstva, a u srpskoj tradiciji je dobio i dodatnu duhovnu dimenziju kroz vezu sa Svetim Savom i srpskom pravoslavnom baštinom.

Istorijski izvori

• Na grbu Nemanjića jasno se vide ljiljani, naročito u kombinaciji sa dvoglavim orlom.
• Tvrtko I Kotromanić, kada je krunisan za kralja Srba u Mileševi, preuzeo je i srpske simbole – među njima i ljiljane – kako bi pokazao da je naslednik Nemanjićke tradicije.
• Ljiljan se u srpskoj heraldici javlja kao znak kontinuiteta kraljevske vlasti i svetosavske tradicije.

Savremena zloupotreba

Danas se ljiljani nalaze na zastavi Bosne i Hercegovine (posebno u periodu 1992–1998, kada je korišćena zastava sa plavim poljem i šest zlatnih ljiljana). Bošnjačka istoriografija često tvrdi da su ljiljani „bosanski simbol“. Međutim:

• Ljiljani su preuzeti iz srpske heraldike, a ne iz nekakve „bosanske“ tradicije.
• Tvrtko I ih je koristio upravo zato što je želeo da pokaže da je srpski kralj, a ne da stvara novu bosansku državnu simboliku.
• Savremeno predstavljanje ljiljana kao „bošnjačkog simbola“ predstavlja istorijsku manipulaciju – jer se ignoriše njihovo poreklo i značenje u srpskoj kraljevskoj tradiciji.

Zaključak

Ljiljani na zastavi Bosne i Hercegovine nisu dokaz „bosanske državnosti“, već trag srpske kraljevske tradicije koju je Tvrtko I Kotromanić preneo u Bosnu. Oni su deo srpskog kulturnog i istorijskog nasleđa, a njihovo današnje prisvajanje predstavlja pokušaj reinterpretacije istorije u političke svrhe.